“In navolging van onze Duitse collega’s Verdi, organiseerden we twee weken lang gerichte inspecties op het naleven van de wettelijke arbeidsvoorwaarden en leefomstandigheden op schepen”, zegt Christian Roos (op de foto derde van links). Hij is namens ACV-Transcom verantwoordelijk voor de inspecties van de International TransportWorkers Federation (ITF) in België. “Onze internationale zeeliedenvakbond ziet dit jaar al 75 jaar toe op schepen die onder de zogenaamde ‘flags of convenience’ (FOC) varen. Dat zijn de goedkope en vaak minder strikt toeziende vlaggenstaten zoals Liberia en Panama.”

“De controles door ITF vormen een onderdeel van de uitvoering van de collectieve arbeidsovereenkomsten (cao’s) die de rederijen hebben afgesproken. Hierdoor krijgen onze teams probleemloos toegang aan boord. Wij komen overigens niet als vijand van de zeevarenden, wel integendeel om hen te helpen. De interesse van onze militanten was bijzonder groot. In plaats van één week, gingen we twee weken op pad met maar liefst 32 mensen. We controleerden 25 schepen gedurende één week in Antwerpen en één in Zeebrugge.”

Iemand naar huis gestuurd

Dat kritisch oog van buitenaf blijkt nog steeds hard nodig te zijn. “We stelden een waslijst aan non-conformiteiten vast. Weliswaar geen zware problemen waardoor schepen aan de ketting zouden moeten gelegd worden – op dat vlak leveren de Belgische autoriteiten goed werk – maar toch aanhoudende fouten die de levenskwaliteit van de bemanning schaden. Zo was de helft van de contracten was niet wettelijk in orde, met bijvoorbeeld geen vermelding van de cao-voorwaarden of een einddatum van de samenwerking. We stuurden één iemand naar huis omdat hij al elf maanden ononderbroken aan het werk was. Op vier schepen ontbraken loonstroken en op acht plaatsen waren de lonen niet volledig uitbetaald”, zegt Roos.

Gepruts met boeken

De opvallendste vaststelling is dat de ‘culture of adjustment’ nog altijd hoogtij viert. “Op de helft van de schepen was er gesjoemeld met het register voor het bijhouden van de rusttijden. Als je weet dat bijvoorbeeld voor het aanmeren van een groot schip veertien bemanningsleden nodig zijn, en er staan op dat moment in het register maar zes actieve mensen genoteerd, dan is er sprake van gepruts met de boeken. Dit is niet alleen onwettelijk en nefast voor de levensomstandigheden aan boord, maar het gebrek aan voldoende uitgeruste bemanningsleden doet ook vragen rijzen over de veiligheid tijdens havenoperaties.”

Rot en beschimmeld

Op een derde van de schepen waren de culinaire omstandigheden niet om jaloers op te zijn. “Naast een paar echt vieze keukens, troffen we rotte en beschimmelde voedingsmiddelen aan. In een aantal koelkasten was de temperatuur niet conform de bewaarvoorschriften en we vonden ijsvorming in diepvriezers.”

Naast de gebruikelijke inspecties van schepen onder de gebruikelijke vlaggenstaten, werden uitzonderlijk ook vier schepen onder ‘nationality flags’ bezocht. “Dat zijn de thuislanden van de scheepseigenaars en dergelijke landen zien doorgaans beter toe op het respecteren van de regels. In dit geval inspecteerden we schepen uit Hongkong, Japan en Zuid-Korea. Helaas stelden wij ook een vergelijkbaar aantal inbreuken vast”, besluit Roos.