“De meeste ongevallen gebeuren overigens bij het afdalen van de loodsladder en niet bij het aan boord gaan”, zegt rivierloods Kris De Decker hierover. “Als een ladder niet voldoet aan de juiste vereisten, dan mogen we weigeren om aan boord te gaan, maar in de praktijk gebeurt dit zelden. Er is ook nog veel te weinig onderzoek naar gedaan.”

“Klopt”, zegt Karel Vlieghe, negentien jaar zeeloods en beheerder van het LIS (het Loodswezen Informatie Systeem). “Ook wordt vaak gedacht dat afdalen van een korte ladder makkelijker is, maar daar heb je bij dat manoeuvre net minder houvast.”

Loodswezen Informatie Systeem

Het Loodswezen Informatie Systeem of kortweg LIS wordt al zo’n vijfentwintig jaar gebruikt en rapporteert ook over onveilige situaties aan boord. “Binnen LIS worden alle loodsprestaties en eventuele opmerkingen gelogd”, zegt Vlieghe. “Zo communiceren we via LIS bijvoorbeeld al twintig jaar over onveilige loodsladders. Deze informatie wordt dan doorgestuurd naar Port State Control (PSC). Dat is best een complexe procedure omdat we grensoverschrijdend werken. Wij kunnen daarnaast meldingen maken over de  algemene toestand van het schip of van de navigatieapparatuur aan boord, maar ook over de manier waarop we aan boord geraakt zijn of niet.”

Meer impact

“Door onderbemanning bij PSC stellen we vaak vast dat meldingen over onveilige loodsladders niet altijd als prioritair worden behandeld. Het Loodswezen maakt er daarom een punt van om onveilige loodsladders ook zelf te melden bij rederijen en agenturen. Vroeger gebeurde dit door de operationeel manager, maar ondertussen worden ook de veiligheidsverantwoordelijke en directeur zelf hierbij betrokken. Deze werkwijze heeft meer impact.”

“Wij houden ook alle meldingen over ‘safety issues’ van de voorbije twintig jaar bij. Zo krijgen onze loodsen al deze informatie in hun app wanneer ze hun loodsreizen voorbereiden. Op die manier weet een loods meteen welke problemen er waren met een schip bij een vorige loodsreis en zijn ze gewaarschuwd. We mogen gerust stellen dat we met LIS voorop lopen in vergelijking met andere landen.”

“Ondertussen werken we volop aan een doorstroming van onze veiligheid en andere informatie naar de Europese systemen via het THETIS systeem van PSC. Als andere Europese landen vergelijkbare informatie delen, dan kunnen we deze informatie ook weer laten terugvloeien naar onze LIS-applicatie.”

 Scheepvaartinspectie

“Als ik in LIS tijdens de opvaart een probleem met de loodsladder of de radar meld, dan is  de kans groot dat de volgende dag de scheepvaartinspectie aan boord stapt voor een controle”, zegt De Decker. “De scheepvaartinspectie heeft de macht om een schip aan de ketting te leggen, dus meestal wordt er wel snel werk gemaakt van onveilige toestanden. En we zien ook dat bij zulke schepen er meestal niet alleen iets mis is met de scheepsladder, maar merk je aan de toestand van de loodsladder al wat je verder aan boord mag verwachten.”

Management Loodswezen

In een schriftelijke reactie liet het management van het Loodswezen ons nog het volgende weten: “Veiligheid primeert bij ons, maar er gebeuren inderdaad helaas nog altijd te veel ongevallen met loodsladders, overal ter wereld. We benadrukken dat de meeste van die ongevallen te wijten zijn aan een gebrekkige plaatsing en/of onderhoud van de ladders door de scheepsbemanningen. We merken vaak dat zo’n bemanning slecht is opgeleid of zijn verantwoordelijkheid niet neemt.”

“In de opleiding van onze loodsen wordt sterk de nadruk gelegd op het veiligheidsaspect en het correct uitvoeren van ‘pilot boarding’. De opleiding bij RelyOnNutec zit in het opleidingspakket van de Vlaamse leerling-loodsen. De leerling-loodsen die gestart zijn op 2 mei 2023 volgen deze opleiding al meteen op 11 mei of 30 mei. Ook oudere loodsen zullen samen met hen deelnemen aan deze opleidingsdagen. Na deze opleiding ontvangen ze een certificaat dat vijf jaar geldig is. Dat moet dan om de vijf jaar vernieuwd worden. Om de twee jaar zijn onze loodsen ook verplicht om deel te nemen aan een ‘Man Over Boord’-oefening waarvoor ze een certificaat krijgen. Dat moet dus om de twee jaar vernieuwd worden. Op 8 en 22 mei organiseren we in samenwerking met Arie Palmers, winnaar van de EMPA Award 2023 met #dangerousladders, ook twee extra lessen over onveilige loodsladders.”

“We hameren er bij onze loodsen op geen onnodige risico’s te nemen. Het is zelfs niet toegestaan dat een loods een niet-conforme loodsladder beklimt. Wij steunen onze loodsen 100% als ze een schip weigeren omwille van hun persoonlijke veiligheid”, alsnog het management van het Loodswezen.

Applicaties

Naast LIS duiken ook andere applicaties op die de ‘pilot boarding arrangements’ moeten melden of helpen veiliger te laten verlopen.

“Ongevallen met loodsen zijn een smet op de veiligheidsreputatie van onze industrie”, zegt Gary Clay van het onlangs opgerichte Fathom Safety Ltd in het Verenigd Koninkrijk.  Fathom Safety wil aan de hand van een mobiele applicatie scheepsbemanningen, loodsen en technisch personeel aan de wal opleiden in de veiligheid en het correct gebruik van onder andere loodsladders.

Ook de beheerder en bezieler van de onder loodsen erg populaire website Marine-Pilots.com, Frank Diegel, bracht eind 2022 een eigen applicatie op de markt. Met de “Ladder Reporting App” kunnen Duitse loodsen onder andere gebreken aan loodsladders of overstapvoorzieningen snel en eenvoudig melden. Het inkomende bericht van de loods wordt opgeslagen in de database van het Duitse Loodswezen.

Flows ontving nog geen reactie van FOD Mobiliteit.

De ‘Fédération Française des Pilotes Maritimes’ publiceerde op dinsdag 9 mei 2023 onderstaande video: