Deloitte: “Crisismanagement is het nieuwe normaal”
Douane is het thema van ons meest recente Flowsmagazine. In een interview bespreken Frauke De Temmerman, Michaël Achtergael en Thibo Clicteur van Deloitte de economische toestand wereldwijd en gaan ze in op de douane-uitdagingen bij bedrijven.
De voorbije jaren volgden de crisissen elkaar op: eerst was er de handelsoorlog tussen de VS en China, dan volgde de Brexit, niet veel later kreeg de wereld een ongeziene pandemie over zich heen, en toen die min of meer verteerd was, viel Rusland Oekraïne binnen. Onze bedrijven bevinden zich dan ook in woelig water. De uitdagingen blijven groot en dat betekent dat bedrijven zich maar beter kunnen voorbereiden. “Crisismanagement is het nieuwe normaal”, klinkt het bij Frauke De Temmerman, Michaël Achtergael en Thibo Clicteur van Deloitte.
De handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China was de eerste van een lange reeks gebeurtenissen die de globale stabiliteit onderuit hebben gehaald. Beide wereldmachten willen zo onafhankelijk mogelijk van elkaar worden en nemen maatregelen om het elkaar zo moeilijk mogelijk te maken”, legt De Temmerman uit. “Dat is een heel belangrijk conflict omdat het tot op vandaag gevolgen heeft, zoals bijvoorbeeld extra tarieven bij de invoer van Chinese goederen. Bedrijven kunnen daarop inspelen door nieuwe leveranciers te kiezen, bijvoorbeeld dichter bij huis waar die maatregelen niet van toepassing zijn.”
Geopolitiek
“Maar het was vooral de Brexit die de impact van geopolitieke wijzigingen heel concreet heeft gemaakt”, vult De Temmerman aan. “Multinationals met voldoende douanecapaciteit hebben dat redelijk goed kunnen verteren, maar heel wat kmo’s hebben daar zeer veel moeilijkheden door ondervonden.”
Ook de impact van de pandemie was ongezien. “Corona heeft pijnlijk duidelijk gemaakt dat onze logistieke keten zeer kwetsbaar is. Het gebrek aan mondmaskers of halfgeleiders bijvoorbeeld had een grote impact op diverse sectoren. Dat heeft natuurlijk zijn tijd nodig om te normaliseren, maar de delokalisatie van de industrie naar China is sinds jaar en dag een feit. Je kunt niet zomaar een chipfabriek op volle capaciteit even naar Europa verplaatsen.”
Ook de vrees voor een langgerekt conflict in Oekraïne wordt bewaarheid, met vooral een zeer zware menselijke tol, maar ook met een shock voor de EU aangezien Rusland tot voor de oorlog een zeer belangrijke handelspartner was (zie grafiek onderaan).
“De eerste reactie op het uitbreken van de oorlog was een full stop: alle handel met Rusland vanuit ons land werd on hold gezet. Gaandeweg is men afgestapt van de full stop en ging men kijken naar wat de sancties precies inhouden en waar er nog mogelijkheden liggen. De sancties zijn intussen heel uitgebreid – ook hier – en het spreekt voor zich dat bedrijven met kennis en capaciteit daar veel vlotter op kunnen screenen.”
Vandaag komt de inflatie er ook nog bij, en de energieprijzen die explosief zijn gestegen. “Die kosten hebben ook een zware impact op de bedrijven, waardoor de prijzen een stuk hoger liggen en de consument in bepaalde segmenten zijn aankopen uitstelt. Verscheidene bedrijven zitten daardoor vandaag met veel voorraad.”
Wat kunnen bedrijven doen om op die crisissen in te spelen?
“We hebben vastgesteld dat er toch nog wel wat pijnpunten zijn voor de bedrijven hier. Veel kmo’s weten niet welke douanier ze moeten contacteren voor een bepaald probleem. Vaak zien we ook dat het voor kmo’s te moeilijk wordt, en dat ze er vanwege de Brexit voor opteren om hun handel met het Verenigd Koninkrijk stop te zetten. Specifiek voor de Brexit werkte Deloitte samen met VIL een conceptstudie uit, genaamd Gateway²Britain. Die beoogt onder meer om via een algemeen toegankelijk datadeelplatform de efficiëntie en de transparantie in de toeleveringsketen naar het Verenigd Koninkrijk te verhogen” aldus Clicteur.
Ook voor de huidige sancties tegen Rusland weten bedrijven vaak niet goed welke partij ze moeten aanspreken, noch bij de douane, noch bij export-controlediensten. “Grote bedrijven zijn daar beter in, maar de klassieke kmo heeft er geen apart personeel voor. Vaak houdt slechts één iemand zich er bezig met tax & finance en die persoon neemt dat er dan nog eens bij.” De job van douanedeclarant is dan ook een knelpuntberoep geworden. “In die mate zelfs dat we bijna kunnen spreken van een ‘war on customs talents’. Die profielen zijn vandaag zeer gevraagd”, aldus Achtergael.
“Voor de bedrijven is scenarioplanning heel belangrijk. Als we vandaag elementen zien met mogelijke evolutie x of y, dan kan de impact daarvan op het bedrijf worden geanalyseerd.”
Met name de Europese overheid legt ook bijkomende maatregelen op, bijvoorbeeld met de Green Deal.
“De covidpandemie heeft een en ander wat doen ondersneeuwen, maar dat verschuift nu allemaal weer naar de voorgrond, en die Green Deal gaat heel ver”, zegt De Temmerman. “Het zijn broodnodige initiatieven, maar ook hier is het weer een hele oefening om in kaart te brengen én om te controleren.”
“Neem bijvoorbeeld de invoer van een grondstof uit Mexico: wat zijn de CO2-emissies voor bijvoorbeeld de ontginning van die grondstof, het transport enzovoort. Hoe verkrijg je al die informatie en bereken je dat allemaal? Kan dit ondersteund worden met een systeemfunctionaliteit? En wie gaat dat controleren?”
Schiet Europa zichzelf in de voet?
“De Europese Unie wil een voorloper zijn, maar gaat voorbij aan de concurrentiepositie van onze bedrijven. Neem nu CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism), een douanetarief op de CO2-emissies van producten die worden geïmporteerd in de Europese Unie. Bedrijven buiten Europa hebben die verplichting niet, en dus riskeert Europa zichzelf uit de markt te prijzen.”
“Dat begint nu zeker te leven bij onze bedrijven, en daar bovenop hebben ze nog hun handen vol met tal van andere zaken, zoals reeds aangehaald. Maar CBAM is wel een verplichting van Europa en die komt er snel aan.”
Hoe kunnen bedrijven nog beter samenwerken met de douane?
“De douaneverantwoordelijke moet mee aan tafel zitten binnen de bedrijven, en liefst met verschillende departementen binnen dat bedrijf, gaande van aankoop tot verkoop, van logistiek tot IT. Dankzij de verscheidene faciliterende acties vanuit de Belgische douane en de noodzaak om op te treden bij zaken die met de talrijke actuele topics te maken hebben, zien we dat douane bij veel bedrijven op de agenda staat. Om te voorkomen dat douane een bottleneck binnen de supplychain wordt, hebben bedrijven er alle baat bij om hun handelsprocessen in kaart te brengen en te optimaliseren.”
“Er is nog meer nood aan digitalisering”, stelt Clicteur. “Binnen de logistieke keten moet er meer ingezet worden op het delen van data tussen de verschillende stakeholders. Natuurlijk komen daar heel veel parameters bij die gevoelig zijn, en bedrijven willen en kunnen niet zomaar alles vrijgeven. Vaak gaat het om een heel complexe keten met veel verschillende private en publieke partijen. Er is nog niet zoiets als één platform waarop alles gedeeld wordt.”
“Eén dataplatform dat door iedereen wordt gebruikt, dat is de droom voor de wereldhandel. Quasi iedere private en publieke partij wil dat wel en ziet dat dat de toekomst is. Maar er staan nog een aantal obstakels in de weg en die maken dat het heel lang duurt. Hopelijk blijft het geen droom”, besluit Clicteur.
