“We zijn zeer bezorgd dat de aanvallen op de scheepvaart in de Rode Zee de spanningen in de wereldhandel doen toenemen en de bestaande handelsverstoringen als gevolg van geopolitiek en klimaatverandering verergeren”, vertelde Jan Hoffman, hoofd van de VN-Conferentie inzake Handel en Ontwikkeling (UNCTAD), op donderdag 25 januari 2024 op het hoofdkwartier van de VN in een videobriefing vanuit Genève.

Sinds november 2023 hebben de Jemenitische Houthi’s het gemunt op koopvaardijschepen in de Rode Zee en de Golf van Aden die volgens hen banden hebben met Israël. Volgens de UNCTAD hebben schepen die de Rode Zee verlaten – en in plaats daarvan rond Kaap de Goede Hoop in Zuid-Afrika varen – geleid tot een daling van 42% in de doorvoer door het Suezkanaal in de afgelopen twee maanden.

Het aantal wekelijkse containervaarten door het Suezkanaal is op jaarbasis met 67% gedaald, terwijl meer dan 20% van de wereldwijde containerhandel via het Suezkanaal verloopt. “Aangezien het vooral de grootste containerschepen zijn die het Suezkanaal vermijden, is de daling van de containercapaciteit zelfs nog groter”, aldus Hoffman.

Het tankerverkeer is met 18% gedaald, bulkschepen met ladingen zoals graan en kolen aan boord zijn met 6% teruggevallen en het gastransport is tot stilstand gekomen. Vooral gastankerrederijen zijn bang om via de Rode Zee naar Suez te varen uit angst dat een Houthi-aanval een scheepsexplosie zou kunnen veroorzaken.

In totaal passeert 12 tot 15% van de wereldhandel – zo’n 20.000 schepen per jaar – via de Rode Zee, die een verbinding vormt tussen Europa en Azië.

Zwarte Zee en Panama

De situatie wordt nog nijpender doordat andere wereldwijde handelsroutes over zee ook te maken hebben met verstoringen. Zo is de doorvoer door de Zwarte Zee ernstig beperkt sinds de Russische invasie van Oekraïne twee jaar geleden, waardoor de voedselprijzen wereldwijd de pan uit rezen. Een droogteperiode in Centraal-Amerika heeft geleid tot een daling van het waterpeil in het Panamakanaal, waardoor er aanzienlijk minder verkeer over deze essentiële route kan.

“Langdurige verstoringen van belangrijke handelsroutes zouden de wereldwijde toeleveringsketens verstoren, wat zou leiden tot vertraagde leveringen van goederen, hogere kosten en mogelijke inflatie”, waarschuwde de UNCTAD.