De verschillende transportmodi hebben elk hun voordelen maar veroorzaken ook ongewenste effecten waarmee iedereen dagelijks geconfronteerd wordt. Het gaat daarbij om luchtverontreiniging, geluid, ongevallen en congestie. De kosten die daaruit voortvloeien worden externe kosten genoemd en die worden niet rechtstreeks gedragen door de gebruikers maar door de gemeenschap in haar geheel.

De Waalse Direction des Etudes Stratégiques et de la Prospective heeft het studiebureau Stratec opdracht gegeven om de externe kosten van het Waalse goederenvervoer in kaart te brengen. Uit de studie blijkt dat het Waalse goederenvervoer jaarlijks goed is voor 3,7 miljard euro aan externe kosten of zo’n 1.000 euro per inwoner van Wallonië.

Niet de congestie

Bij de berekening werd alleen rekening gehouden met de effecten die ten koste gaan van een gebruiker van andere modi of van de gemeenschap. Zo werden enkel ongevallen, luchtvervuiling, broeikasgassen, geluidsoverlast en invloeden op het landschap beschouwd als externe kosten. Congestie werd buiten beschouwing gelaten.

Externe voordelen

Er werd ook gekeken naar de externe voordelen. Uit diverse studies blijkt dat de externe voordelen voor derden van buiten een bepaalde markt kwantitatief uiterst beperkt zijn. Het heeft dan ook weinig zin om ze mee in overweging te nemen.

Modi

De modi die voor de studie in aanmerking kwamen, zijn voor het wegvervoer zware vrachtwagens en lichte bedrijfswagens (die zowel op benzine als op diesel rijden). Voor het spoor werden zowel diesel- als elektrische treinen in aanmerking genomen. Voor de binnenvaart werd naar motorvaartuigen en duwbakken gekeken.

Externe kosten

Uit de studie blijkt dat het aantal ongevallen, de emissies broeikasgassen, de luchtvervuiling en het geluid in het wegvervoer ruimschoots die van de andere modi, binnenvaart en spoor, overtreffen (zie grafiek). Zware vrachtwagens (2,9 miljard euro) en lichte bedrijfsvoertuigen (695 miljoen euro) vertegenwoordigen bijna de totaliteit van de 3,7 miljard aan externe kosten. Volgens de onderzoekers weerspiegelt dat ook de dominantie van het wegvervoer in de modal split van het goederenvervoer.

De externe kost per eenheid bedraagt volgens het onderzoek zo’n 3 eurocent per tonkilometer (tkm) per zware vrachtwagen, 12 eurocent per tkm voor een licht bedrijfsvoertuig op benzine, 15 eurocent per tkm voor een licht bedrijfsvoertuig op diesel, 3 eurocent voor een binnenschip, een eurocent per tkm voor een elektrische trein en 1,1 eurocent poer tkm voor een dieseltrein.

Lees verder onder de grafiek.

Maatregelen

Aan de hand van de cijfers wil de Waalse overheid de impact meten van projecten of publieke maatregelen.

Wat het wegvervoer betreft, lijkt een voluntaristisch beleid voor het terugdringen van ongevallen en de emissiefactoren het eerst te volgen pad om de externe kosten van het transport te verminderen.

De modal shift vormt een tweede belangrijke uitdaging. Hier lijkt het potentieel wel hoger in het personenvervoer dan in het goederenvervoer vermits het vervangen van een modus door een andere wat de interne stromen in Wallonië betreft, eerder gelimiteerd is.

Een derde hefboom voor het verminderen van de externe kosten en waarschijnlijk de meest ambitieuze, is een vermindering van de vraag door onder meer een tarief- en fiscale politiek die de gebruikers toelaat om rekening te houden met de externe kosten die ze veroorzaken.