Eliane Achten (90) effende het pad voor vrouwen in de maritieme wereld
Eliane Achten overleed op maandag 20 mei in Wilrijk. In havenkringen wordt ze bestempeld als “een echt monument”. Niet alleen als algemeen bestuurder van scheepsagent-scheepsmakelaar Van Doosselaere & Achten, maar ook als voorzitster van Assiport liet ze een onuitwisbare stempel na.
De maritieme wereld neemt afscheid van Eliane Achten, die naam en faam verwierf als algemeen bestuurder van Van Doosselaere & Achten en als voorzitster van Assiport. Daarnaast baande ze wereldwijd een weg voor de positie van de vrouw in de haven, tot dan een mannenbastion. Dat is zowel het oordeel van Patrick Blondé als zijn opvolger Danny Deckers. “Ze was recht door zee! Je moest haar niets wijs maken”, zegt Blondé. “Ze was een vrouw uit één stuk”, voegt Danny Deckers toe.
Normale jeugd
Eliane Achten, die op 6 augustus 2024 eenennegentig jaar zou zijn geworden, kende een normale jeugd. Terwijl haar vader voor de zaak zorgde in een klassiek liberale en hoofdzakelijk Fransgezinde familie in Antwerpen – de zaak ging terug tot 1939 – studeerde zij voor doctor in de rechten aan de Université de Bruxelles, in die tijd was dat uiteraard nog Franstalig. Nadien was ze een tijdlang advocaat. Daar kwam echter een eind aan toen haar vader plotseling overleed en zij de zaak moest besturen op haar 29ste. Haar moeder stond haar bij voor de kinderen: twee zonen en twee dochters.
“Ze heeft keihard gewerkt, maar heeft vooral als vrouw haar stempel kunnen drukken in wat toen een mannenwereld was, zowel in eigen land als daarbuiten. Wat vandaag normaal is, was dat toen niet: een vrouw in een wereld vol mannen. Vrouwen werden toen in de maritieme wereld als onbestaande beschouwd. Maar, ze zette door en wist aan het hoofd van Van Doosselare & Achten een plaats te veroveren”, zegt Blondé.
Keihard werken
Dat kwam door heel hard te werken en relaties te onderhouden. “Je moet het maar kunnen. Ze sprak duidelijk en onvervaard en ze sprak vijf talen vloeiend. Naast Frans en Nederlands, sprak ze Engels, Spaans en vooral ook Duits. Dat leverde haar in de tijd dat de Duitse rederijen – en de chemiebedrijven – naar Antwerpen kwamen, een heel belangrijk voordeel op. Vandaag spreken de betere kringen in Duitsland Engels, maar toen was daar geen sprake van. Ze ging bovendien aan boord van de schepen die aanmeerden in Antwerpen, wat ook een sensatie was: een vrouw aan boord.”
In die tijd stond ze ook mee aan de wieg van Delkotrans, een joint-venture tussen Van Doosselaere & Achten en het Franse Delmas, die de havens van West-Afrika wou aandoen met zes schepen.
De vereniging van maritieme journalisten ESPA lauwerde haar voor (toen al) 32 jaar inzet waarbij ze “haar mannetje heeft gestaan in een typisch mannenmilieu” met de Maritime Award 1989. En dat deed haar veel deugd. De volgende keer dat een vrouw aan bod kwam was… in 2022 toen Catrien Scheers werd gehuldigd.
Bulldozer met terreinkennis
Van het een kwam het ander. Eliane Achten was al verkozen tot ondervoorzitster van de Antwerpse Scheepvaartvereniging en werd nadien ook unaniem verkozen tot algemeen voorzitter van Assiport, de ‘Groepering der Havenbelangen van Antwerpen’ of beter: de ‘Association des intérêts Portuaires d’Anvers’.
Keihard effende ze het pad als “een bulldozer met terreinkennis.” De een na de andere afspraak stond op haar agenda: Maleisië, Taiwan, Indonesië, Brazilië – om er maar enkele te noemen – maar ook dichter bij huis: Groot-Brittannië, Ierland, Frankrijk, maar voornamelijk Oostenrijk en Duitsland, de belangrijkste handelspartner van Antwerpen.
Tussendoor ging ze ook aan de slag in het binnenland, maar discreter via Transcaldia, de dag van de Waalse verladers, enzovoort. “In het buitenland doen we wat we willen, in het binnenland zwijgen we”, was haar devies.
Vrouw aan de haard?
Belangrijker nog dan haar aanpak als voorzitster van Assiport en haar eigen firma, komt Eliane Achten naar voren als de vrouw die brandhout maakte van het concept van de vrouw aan de haard. “Vrouwen zijn pragmatisch, verlangen geen macht om de macht en innoveren moeiteloos. Ze passen zich ook beter aan, dat weet ik uit eigen ervaring. Het komt erop aan dat men grote talenten aantrekt, los van het geslacht”, klonk het.
En ze vertelde daarbij dat ze eens drie ‘chique types’ was tegengekomen die haar vroegen: “Wat zal uw man daarvan zeggen?” Ze herinnerde zich levendig dat ze aanvankelijk niet ernstig werd genomen en niet werd geaccepteerd. “Neen, een jonge vrouw in dit vak, dat kon niet. Ik heb vreselijk gewerkt om me te bewijzen. En het is me gelukt”, zei ze daarover.
Om dat alles in de verf te zetten, verleende koning Albert II haar in 1999 de titel van barones.
Tegenslag
Haar twee zonen gingen in de automobielwereld aan de slag net als hun vader, van wie ze gescheiden leefde. Haar twee dochters – een tweeling – bestemde ze voor voor haar zaak: Aline en Babette Koninckx zouden haar opvolgen en werden terzake voorbereid. Jammerlijk genoeg stierven haar beide dochters twintig jaar geleden in hetzelfde jaar. Een gigantische catastrofe. Eliane Achten verhuisde toen naar Knokke.
Maar, nog was het niet voorbij. Begin april 2015 werd haar zaak – ze was toen al 81 – opgedoekt en werden de nog dertig actieve werknemers ontslagen. Gedeeltelijk was dat door het opkomen van rederijen die hun eigen kantoor wilden openen (terwijl er ook minder zaken te doen waren) deels door de lagere prijzen en deels wellicht ook door slecht beheer. In maritieme kringen wordt het faillissement van de door barones Achten geleide agentuur het “einde van een tijdperk” genoemd.
Eliane Achten overleed op maandag 20 mei in Wilrijk. Ze wordt in intieme kring begraven.
Auteur: Paul Verbraeken