Marc Nuytemans: “Green Deal voor Europa zoals maanmissie voor Kennedy”

In het nieuwe Flowsmagazine brengt de redactie een overzicht van mensen/projecten die het grote begrip 'duurzaamheid' concreet vormgeven. Vandaag als laatste bijdrage alles over ‘De Blauwe Cluster’. Vlaanderen steunt daarmee innovatie in clean en smart shipping.

Als het van scheepvaartambassadeur en CEO van De Blauwe Cluster Marc Nuytemans afhangt, dan moet het Europese voornemen om het transport te vergroenen, wereldwijd overgenomen worden. De Vlaamse bedrijven en kennisinstellingen voegen met vernieuwende projecten alvast de daad bij het woord. “Onze kustlijn en de Noordzee zijn een fantastisch laboratorium voor innovaties inzake clean en smart shipping.”  

De Blauwe Cluster is sinds 2017 hét Vlaamse samenwerkingsverband om economische activiteiten gekoppeld aan de zee, te ontwikkelen en te bevorderen. Intussen sloten al ruim tweehonderd bedrijven en kennisinstellingen zich aan bij dat netwerk met hoofdkwartier in het wetenschapspark Bluebridge in Oostende. Aan het roer staat sinds oktober 2020 zowaar een echte Antwerpse kapitein. CEO Marc Nuytemans werkte vijftien jaar in lange omvaart, leidde van 2000 tot 2009 de Belgische Redersvereniging en was daarna onder meer directielid in de groep EXMAR. 

Efficiënter varen 

De Blauwe Cluster is actief in zes domeinen. Daarvan is ‘maritieme verbinding’ er een van, naast onder meer kustbescherming, hernieuwbare energie en mariene ecosystemen. Het domein ‘maritieme verbinding’ omvat het ondersteunen van projecten voor innovatieve scheepvaart en modal shift. Nuytemans: “Een eerste blok is ‘clean shipping’, gericht op het versneld invoeren van een milieuvriendelijke en CO2-neutrale scheepvaart. Dat kun je opdelen in enerzijds duurzame brandstoffen en anderzijds verduurzaming van de scheepvaart zelf, inclusief de nautische aspecten in de havens. Hierbij denken we aan bijvoorbeeld waterstof, CO2-captatie en walstroom.” 

“Een tweede blok is ‘smart shipping’. Dat gaat over geavanceerde, gedigitaliseerde nautische operaties, ook in de havens, en connectie met offshoreactiviteiten. Een mooi project vorig jaar was Shore Supported Navigation (SSN). Daarbij voer een estuaire barge tussen Zeebrugge en Antwerpen met een gereduceerde bemanning en met een kapitein aan land, met name in het kantoor van Seafar. Dat project had ook een link met onze derde tak ‘sea-river shipping’, een segment dat in Vlaanderen niet onbelangrijk is,” gaat Nuytemans verder. 

Internationaal commercialiseren 

“De Blauwe Cluster werkt op dezelfde manier als alle andere sectorclusters, waarvoor de Vlaamse overheid in totaal een budget van 100 miljoen euro ter beschikking stelt. Elk project moet aangevraagd worden door minstens drie bedrijven in samenwerking met een of meerdere kennisinstellingen”, licht Nuytemans toe. “We willen niet zomaar experimenten subsidiëren, het moeten innovatieve ideeën zijn met potentieel voor economische valorisatie. We hebben slechts een korte kustlijn en de Belgische Noordzee is niet groter dan een provincie. Maar het is wel een fantastisch laboratorium voor nieuwe ideeën om internationaal te commercialiseren.” 

De aanvragen worden, met bijstand van de Wetenschappelijke Adviesraad, geëvalueerd door de Stuurgroep. Die bepaalt ook de scope en timing van de projectoproepen en houdt een oogje op projectoproepen van andere programma’s van VLAIO (Vlaams Agentschap Innoveren & Ondernemen) en andere initiatieven. 

President Kennedy 

Nuytemans benadrukt dat er nog een lange weg naar duurzame scheepvaart af te leggen valt. “Voor een industrie die gebaseerd is op traditionele energie, staan qua decarbonisering en autonome scheepvaart zeer grote uitdagingen te wachten. Het is voor de rederswereld niet evident om te komen tot een gemeenschappelijke interpretatie van Fit for 55, het Europese plan voor een groene transitie. Toch moet de scheepvaart zich wereldwijd realiseren dat ze mee moet in het debat over de vergroening. Het oude adagium van ‘wij zijn al de meest milieuvriendelijke, efficiënt georganiseerde manier van transport’ is niet meer voldoende. Maar in deze meest internationaal georganiseerde sector ter wereld, zullen alleen globale maatregelen effect hebben. Daarom moet de wereldwijde scheepvaartindustrie zich onverkort achter het Europese plan scharen. De Green Deal is nu wat voor de Amerikaanse president Kennedy in de jaren ’60 de missie ‘man on the moon’ was.”  

Pioniers belonen 

Een nieuw gegeven is dat de Europese verladers voor het decarboniseren van hun supplychains rekenen op een bijdrage van de scheepvaart. “Het zal zelfs nog een stap verder gaan: straks komt de druk rechtstreeks van de consument. Als je weet dat de kost voor transport gemiddeld slechts 1% van het product bedraagt, dan zal de prijs geen argument zijn. Ook de noodzakelijkheid van de scheepvaart – voormalig secretaris-generaal Mitropoulos van de IMO noemde de scheepvaart “het levensbloed van de globale economie” – mag geen reden zijn om geen verantwoordelijkheid te nemen. Voor een industrie die zo cruciaal is, zou het zelfs belachelijk zijn om niet voorop te lopen. Ik zou persoonlijk zeer graag hebben dat de early adopters beloond worden. Het is fijn dat de Belgische reders en havens, van wie innovatie in het DNA zit, het voortouw nemen. Maar je mag niet denken dat de hele wereld zo is”, gaat Nuytemans verder. 

Hij sluit graag af met een wijsheid: “De meeste innovaties zijn niet disruptief maar evolutief. Wanneer industrie, academici en overheid samenwerken, bekom je ongelofelijk boeiende zaken.” 

Roel Jacobus